Morski psi i psi rata: "Kuća mora" u Beču

Jedan javni prostor čini mnogo faktora - pre svega njegova namena i sadržaj, ali i njegov istorijat i pečat koji na njemu ostavljaju sadašnji i bivši korisnici.

Među bukvalno stotinama muzeja, galerija i izložbenih prostora najraznovrsnije tematike u Beču, od kojih se neki ubrajaju u najpoznatije i najposećenije u svetu, neki se izdvajaju po čistoj bizarnosti sastavnih delova koji ih čine celinom.

Jedno od takvih mesta je i "Kuća mora" (Haus des Meeres): javni akvarijum i terarijum smešten u nekadašnjem objektu protivvazdušne odbrane iz II svetskog rata - u kom se može videti mnoštvo morskih stvorenja iz čitavog sveta, ali i eksponati iz vremena izgradnje i njegove prvobitne funkcije - vojni i civilni predmeti i najrazličitija nacistička memorabilija!

Uprkos tome što nije široko poznata van granica Austrije, zadivljujuća prirodnjačka postavka, ali i jednako fascinantna pozadinska priča same građevine u kojoj se ona nalazi čine "Kuću mora" jednom od najzanimljivijih i najposećenijih atrakcija Beča.

Najveća nepoznata bitka II svetskog rata: Batina, 80 godina kasnije

Uloga Jugoslavije u II svetskom ratu možda nije bila zaista velika u globalnim okvirima, ali se njen objektivni značaj za konačnu pobedu saveznika na evropskom tlu ne može osporiti.

Ipak, u savremenoj političkoj klimi bivših jugoslovenskih republika istorija narodnooslobodilačke borbe odavno je tabu tema, i za taj deo istorije koji je do pre nekoliko decenija bio neizostavan deo školskog kurikuluma danas više nema mesta u udžbenicima, uglavnom usled preovlađujućeg komunističkog opredeljenja Titovih partizana koje se ne uklapa u današnje nacionalističke narative.

Ali, i u vreme kada se o najčuvenijim događajima NOR-a učilo čak i u nižim razredima osnovne škole, neke bitke su takođe ostajale u senci drugih. Tako je iza svake bitke praktično mitoloških razmera koju je morao da zna svaki pionir (Kadinjača, Neretva, Sutjeska, Drvar, oslobođenje Beograda, Sremski front) još nebrojeno mnogo dešavanja ostalo u zapećku istorije.

Podatak da je među tim nepoznatim i zaboravljenim bitkama II svetskog rata na teritoriji Jugoslavije ostala i jedna od najvećih bitaka ikad vođenih na ovim prostorima - Batinska bitka...

Igmanski marš, osamdeset godina kasnije

Istorija Narodnooslobodilačke borbe na teritoriji bivše Jugoslavije puna je pripovesti epskih razmera, od kojih su mnoge nakon rata poprimile gotovo mitološke dimenzije.

Jedna od takvih epizoda je i Igmanski marš.

U noći između 27. i 28. januara 1942. godine, Prva proleterska brigada prešla je planinu Igman po dubokom snegu i velikoj hladnoći, kako bi zaobišla Sarajevo pod upravom okupatora i stigla do Foče koju su tada držali partizani.

Sećanje na ovaj događaj živo je i danas. Poslednje januarske subote 2022. godine, na Velikom polju na Igmanu obeleženo je osamdeset godina od Igmanskog marša.

Kratka lekcija iz istorije: Ohi dan

Uloga Grčke u II svetskom ratu nije bila naročito velika, ali ima verovatno veći značaj nego što joj se obično pripisuje.

 

Ipak, za Grke je i ta mala uloga jedna od najbitnijih stvari u savremenom nacionalnom identitetu.

Sutjeska, tragom partizana

Na prostoru večitog previranja poput Balkana i posebno bivše Jugoslavije, mnogo je mesta koja su ostala zauvek obeležena vihorima rata, a nekima je sudbina bila da nadrastu istorijski značaj i postanu gotovo mitološka.

Neka od najznačajnijih znamenitih mesta II svetskog rata nalaze se u današnjoj Bosni, a među njima posebno se ističu Kozara, Neretva, Sutjeska...

Ako je Kozara simbol stradanja nedužnog naroda a Neretva prva jasna naznaka sunovrata Ravnogorskog pokreta, Sutjeska označava konačni uspon Narodnooslobodilačkog pokreta kao legitimnog pokreta oslobođenja od nemačke okupacije. Danas, više od sedamdeset godina posle Bitke na Sutjesci, kao da i dalje svaki kamen svedoči o prkosu okupatoru i želji za slobodom...

Oj Kozaro, ne treba ti kiše...

Iako se ne odlikuje velikom visinom, malo se koja planina na Balkanu po prostranstvu može meriti sa Kozarom. Nepregledno more zelenih bregova, ispresecano uskim potočnim dolinama, večito se nalazilo isprečeno na putevima osvajača, ali i danas u svojim nedrima krije mesta na koja ljudska noga nije kročila. Zato i ne čudi što je baš Kozara bila jedno od najvećih žarišta narodnooslobodilačke borbe, ali i najvećih mesta stradanja u II svetskom ratu...

Obnovljen spomenik Sloboda!

Spomenik "Sloboda" na Iriškom vencu najveći je spomenik antifašističkoj borbi na Fruškoj gori i jedan od najvećih spomenika u Vojvodini uopšte. Izrađen je po nacrtima akademskog vajara Sretena Stojanovića, a svečano je otvoren 1951. godine.

 

Značajno oštećen u nekoliko teških krađa bakarnih reljefnih ploča sa postamenta, ovih dana je u potpunosti obnovljen!

Boško Buha je umro uzalud?

Da u Beogradu i danas ne postoji pozorište koje nosi njegovo ime, da li biste se sećali Boška Buhe?

Narodni heroj, partizanski bombaš, poginuo je na brdu Jabuka kod Prijepolja u novembru 1943. godine. Bilo mu je svega sedamnaest leta. I daleko od toga da je bio jedini koji je u tim nežnim godinama dao svoj život za slobodu dolazećih pokolenja.

Na mestu njegove pogibije podignut je memorijalni kompleks, posvećen stradanju dece u ratu. Sve dece, u svim ratovima. Muzej opomene, moglo bi se reći.

Ali, šta vredi opomena narodima koji svoju istoriju večito prekrajaju da bi se dodvorili drugima?

Sedamdeset godina slobode: zaboravljeni heroji Rume

Širom Srbije, ovih dana se na različite načine obeležava sedamdesetogodišnjica oslobođenja od okupacije u II svetskom ratu. Na današnji dan (27. oktobar) 1944. godine oslobođena je Ruma.

Nekada veliki praznik, dan oslobođenja se poslednjih godina obeležava skromno, gotovo potajno, u režiji šačice preživelih članova boračkih udruženja i minornih grupacija ultralevičarske orijentacije, dok se formacije dijametralno suprotnog političkog opredeljenja šepure kvinslinštvom i, što je još gore, favorizuju u javnosti.

Jesu li oslobodioci to zaslužili?

Bešenovo, sedamdeset godina kasnije

Četvrtog maja 1944. godine, fruškogorski manastir Bešenovo sravnjen je sa zemljom u bombardovanju koje su izveli nemački avioni.

Većina fruškogorskih manastira bila je u toku II svetskog rata skrnavljena, rušena, paljena, minirana, ali totalno uništenje Bešenova predstavlja presedan ne samo na ovim prostorima, jer je to jedan od vrlo retkih slučajeva vazdušnog napada na jednu sakralnu građevinu, a verovatno jedini u kojem je crkva bila glavni i jedini cilj rušilačke avijacije.